Trong thế giới kỹ thuật đầy thách thức, việc sở hữu kiến thức chuyên môn vững vàng là rất quan trọng. Tuy nhiên, để thành công toàn diện, trí tuệ cảm xúc (EQ) cũng đóng một vai trò then chốt. Trí tuệ cảm xúc không chỉ giúp bạn hiểu và quản lý cảm xúc của bản thân mà còn cải thiện cách tương tác và làm việc với người khác. Đặc biệt, đối với những người có “lối mòn tư duy vô thức” EQ thường bị bỏ qua nhưng lại là yếu tố quyết định trong việc xây dựng mối quan hệ hiệu quả và phát triển sự nghiệp.

Bài viết này sẽ phân tích vai trò của EQ, các chỉ số quan trọng để đánh giá EQ, hạn chế của việc thiếu EQ, và cách phát triển EQ thông qua nhận diện cảm xúc, thực hành đồng cảm và cải thiện tự nhận thức.

#1. Khái niệm – Trí tuệ Cảm xúc là gì?

Trí tuệ cảm xúc (EQ) được hiểu là khả năng nhận diện, hiểu, và quản lý cảm xúc của bản thân cũng như giúp đồng cảm và nhận biết cảm xúc của người khác. Trong bối cảnh công việc, EQ đóng vai trò quan trọng như một nền tảng giúp cải thiện giao tiếp, quản trị xung đột và xây dựng mối quan hệ lành mạnh.

Vai trò trong công việc cá nhân:

• Tăng cường tự nhận thức: Giúp bạn nhận ra những phản ứng cảm xúc tiêu cực (như cáu giận, nóng vội) để tìm cách điều chỉnh, và bao gồm cả những cảm xúc tích cực (hạnh phúc, vui vẻ) bạn cũng phải quản lý việc bột lộ chúng như thế nào.
• Kiểm soát cảm xúc: EQ cao giúp bạn giữ bình tĩnh trong các tình huống khó khăn, tăng độ tập trung và nâng cao hiệu quả công việc.

Vai trò trong công việc nhóm:

• Quản trị xung đột: Giúp nhóm giải quyết mâu thuẫn, hiểu được quan điểm khác nhau và xây dựng đồng thuận.
• Xây dựng quan hệ: Tăng sự đáng tin cậy trong nhóm và khích lệ tinh thần làm việc nhóm.

Dù EQ quan trọng, nhiều người có “lối mòn tư duy vô thức” thường tập trung vào các kỹ năng chuyên môn, bỏ qua việc hiểu cảm xúc của bản thân và người khác, gây hại đến hiệu quả công việc và quan hệ xung quanh.

#2. EQ phản ánh những chỉ số nào? Phương pháp thực hiện đánh giá hiện nay?

Trí tuệ cảm xúc (EQ), khái niệm này được phát triển bởi các nhà tâm lý học Peter Salovey và John D. Mayer vào năm 1990, nhưng trở nên phổ biến nhờ cuốn sách “Emotional Intelligence” của Daniel Goleman xuất bản năm 1995. Goleman khẳng định rằng EQ đóng vai trò quan trọng không kém, thậm chí có thể vượt qua chỉ số IQ trong việc quyết định sự thành công của một người. EQ bao gồm nhiều kỹ năng như tự nhận thức, tự quản lý, nhận thức xã hội và quản lý quan hệ, giúp cá nhân không chỉ kiểm soát được cảm xúc của mình mà còn thấu hiểu và đồng cảm với người khác.

Hiện nay, phương pháp đánh giá EQ của Daniel Goleman được nhiều chuyên gia trong ngành công nhận và sử dụng rộng rãi. Goleman đã phát triển một mô hình EQ bao gồm năm yếu tố chính: tự nhận thức, tự quản lý, động lực, nhận thức xã hội và kỹ năng xã hội. Phương pháp của ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển các kỹ năng này trong cả đời sống cá nhân và công việc. Nhiều tổ chức và doanh nghiệp đã áp dụng các bài kiểm tra và chương trình đào tạo EQ dựa trên mô hình của Goleman để cải thiện hiệu suất làm việc và xây dựng môi trường làm việc tích cực.

2.1. Những chỉ số quan trọng trong EQ

1. Tự nhận thức (Self-awareness): Khả năng nhận ra các cảm xúc của bản thân và hiểu ảnh hưởng của chúng đến hành động.
2. Tự quản lý (Self-regulation): Khả năng kiểm soát cảm xúc, đặc biệt trong tình huống khó khăn.
3. Động lực (Motivation): Tự tìm thái độ tích cự trong việc đạt mục tiêu.
4. Đồng cảm (Empathy): Hiểu cảm xúc và nhu cầu của người khác.
5. Kỹ năng giao tiếp xã hội (Social skills): Tăng cường sự kết nối và quản trị quan hệ tốt hơn.

2.2. Phương pháp đánh giá EQ hiện nay

Hiện nay, việc đánh giá EQ cho cá nhân rất đơn giản và dễ dàng thực hiện, bạn có thể tìm thấy trên internet với từ khóa “bài đánh giá EQ” và/ hoặc tham khảo các công cụ bên dưới:

• Bài kiểm tra EQ: Có nhiều bài kiểm tra trực tuyến và ngoại tuyến giúp đánh giá các chỉ số EQ.
• Phản hồi 360 độ: Nhận phản hồi từ đồng nghiệp, quản lý và cấp dưới để có cái nhìn toàn diện về EQ của mình.
• Tự đánh giá: Sử dụng các công cụ tự đánh giá để xác định các chỉ số EQ và nhận diện điểm mạnh, điểm yếu của bản thân.

2.3. Ví dụ: EQ trong quản lý xung đột

Dân kỹ thuật thường gặp khó khăn trong việc quản lý xung đột do thiếu EQ. Ví dụ, một kỹ sư phần mềm có thể giỏi về mặt kỹ thuật nhưng gặp khó khăn trong việc giải quyết mâu thuẫn với đồng nghiệp. Khi không hiểu rõ cảm xúc của mình và người khác, họ dễ dàng cảm thấy bị thách thức và phản ứng bằng cách phòng thủ hoặc tấn công, làm tình hình căng thẳng thêm.

#3. Phát triển EQ – Gợi ý 03 phương pháp cơ bản dành cho bạn

3.1. Nhận diện cảm xúc

• Ví dụ thực tiễn: Dành thời gian để tự hỏi bản thân về cảm xúc trong các tình huống khác nhau. Ghi lại những cảm xúc này và phân tích nguyên nhân để hiểu rõ hơn về bản thân.
• Cách thực hiện: Thực hiện nhật ký cảm xúc hàng ngày, ghi chép lại những tình huống và cảm xúc đi kèm để nhận diện mẫu hình cảm xúc của mình.

3.2. Thực hành đồng cảm

• Ví dụ thực tiễn: Khi đồng nghiệp chia sẻ khó khăn, thay vì đưa ra giải pháp ngay lập tức, hãy lắng nghe và chia sẻ cảm xúc của họ.
• Cách thực hiện: Thực hành kỹ năng lắng nghe chủ động, đặt câu hỏi để hiểu rõ hơn cảm xúc và quan điểm của người khác.

3.3. Cải thiện tự nhận thức qua Trait-Map® & EQ-SWOT

• Ví dụ thực tiễn: Sử dụng công cụ Trait-Map® để đánh giá tính cách và nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến EQ.
• Cách thực hiện: Tham gia các khóa học hoặc sử dụng các công cụ như Trait-Map® để tự đánh giá và phát triển các kỹ năng liên quan đến EQ.

Khóa học trực tuyến: Giải mã tính cách do nghề nghiệp ảnh hưởng | Công cụ Trait-Map®

Kết luận

Trí tuệ cảm xúc là yếu tố quan trọng giúp mỗi cá nhân phát triển toàn diện trong xã hội hiện đại. Đặc biệt, đối với dân kỹ thuật, việc phát triển EQ không chỉ giúp cải thiện giao tiếp và quản trị mối quan hệ mà còn mở ra nhiều cơ hội thăng tiến trong sự nghiệp. Bằng cách nhận diện và phát triển EQ, chúng ta không chỉ nâng cao hiệu suất làm việc mà còn xây dựng được những mối quan hệ tốt đẹp và bền vững.

Hãy luôn nhớ rằng, thành công không chỉ đến từ kiến thức chuyên môn mà còn từ khả năng hòa nhập và đồng cảm với mọi người xung quanh.

Tiểu Ái.