Dù xã hội thường tập trung vào tình trạng mất động lực của Gen Z, nhưng đây không phải là vấn đề chỉ thuộc về một thế hệ. Mất động lực xuất hiện ở mọi lứa tuổi, từ những người trẻ chập chững vào đời đến những người trung niên và cao niên đã có nhiều kinh nghiệm sống.
#1. Mất động lực – Thực trạng của mọi thế hệ
Thực trạng này có mối liên hệ sâu sắc với những thay đổi xã hội, kinh tế, và công nghệ, khiến không một thế hệ nào hoàn toàn tránh được. Để hiểu rõ hơn, chúng ta cần xem xét các nguyên nhân gốc rễ dẫn đến trạng thái này.

#1. Yếu tố cá nhân và áp lực tự thân
Con người thường tự đặt ra những tiêu chuẩn cao cho bản thân, kỳ vọng rằng mình phải đạt được những mục tiêu lớn lao để cảm thấy thành công. Tuy nhiên, khi không đạt được kỳ vọng đó, họ dễ dàng rơi vào trạng thái thất vọng và mất động lực.
- Gen Z: Mong muốn đạt được thành công nhanh chóng, nhưng lại thiếu kinh nghiệm và công cụ cần thiết để đối phó với thất bại, đặc biệt là kỹ năng mềm cho vấn đề này.
- Millennials: Áp lực từ việc phải duy trì phong độ trong sự nghiệp và cuộc sống cá nhân.
- Gen X và Baby Boomers: Sợ mất đi giá trị cá nhân khi không còn đảm nhận những vai trò quan trọng.
#2. Tác động của công nghệ và mạng xã hội
Công nghệ hiện đại và mạng xã hội là con dao hai lưỡi. Một mặt, chúng mang lại cơ hội học hỏi và kết nối, nhưng mặt khác lại gây áp lực lớn:
- So sánh xã hội: Mọi thế hệ đều dễ bị ảnh hưởng khi so sánh bản thân với những “thành công hoàn hảo” trên mạng xã hội.
- Sự phân tâm: Công nghệ làm suy giảm khả năng tập trung, khiến mọi người khó đạt được mục tiêu dài hạn.
- Áp lực “luôn sẵn sàng”: Email, tin nhắn, và thông báo khiến nhiều người cảm thấy họ không thể rời xa công việc.
#3. Biến động kinh tế và xã hội
Những thay đổi trong xã hội và nền kinh tế ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý và động lực của con người:
- Gen Z và Millennials: Phải đối mặt với thị trường việc làm khắc nghiệt và chi phí sinh hoạt cao.
- Gen X: Gánh nặng tài chính, từ nuôi con đến chăm sóc cha mẹ già.
- Baby Boomers: Sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ khiến họ cảm thấy lạc hậu và mất phương hướng.
#4. Khủng hoảng giá trị cá nhân
Khi xã hội chuyển mình, các giá trị sống truyền thống cũng thay đổi. Điều này khiến nhiều người không còn tìm thấy ý nghĩa trong công việc hoặc cuộc sống.
- Gen Z thường cảm thấy thiếu ý nghĩa trong các công việc lặp lại và thiếu sáng tạo.
- Millennials bắt đầu hoài nghi về giá trị của “làm việc chăm chỉ để đổi lấy thành công.”
- Gen X và Baby Boomers có thể cảm thấy mình không còn được công nhận như trước.
“Giá trị truyền thống không còn phù hợp với giá trị hiện đại” – điểm tựa tinh thần giữa thế hệ trẻ là thế hệ kế cận trước họ hoặc đi trước họ. Thế hệ “tiền bối này” cũng chịu áp lực và chật vật trong cuộc sống, nên các giá trị tinh thần, phương châm và quan điểm sống không còn đúng trong giá trị hiện đại, dẫn đến thế hệ trẻ phải loay hoay trong tâm lý “mò đường mà đi” với sự yếu ớt về kinh nghiệm và tìm kiếm giá trị đúng đắn. Áp lực vô hình và khủng hoảng giá trị cá nhân cũng đến từ thực trạng này.
#2. Giải pháp hướng đến thấu hiểu bản thân
- Sử dụng công cụ kiểm tra tính cách: Mô hình Big Five, hoặc chương trình về phát triển bản thân sẽ giúp mỗi người nhận diện rõ điểm mạnh, điểm yếu, và giá trị cá nhân. Điều này không chỉ giúp cá nhân hiểu rõ bản thân mà còn tìm được con đường phù hợp để khơi lại động lực.
- Học cách chấp nhận giới hạn: Thay vì đặt ra những tiêu chuẩn quá cao, hãy thiết lập mục tiêu thực tế hơn. Điều này giúp giảm thiểu cảm giác thất vọng khi không đạt được kỳ vọng.
- Giảm phụ thuộc vào mạng xã hội: Thay vì tập trung vào những hình ảnh “thành công hoàn hảo” trên mạng, hãy dành thời gian để kết nối thực sự với bản thân, bạn bè, gia đình.
- Đặt lại giá trị cá nhân: Thay vì chạy theo định nghĩa thành công của xã hội, mỗi người cần tìm ra điều gì thực sự quan trọng với bản thân.

Kết luận: Cân bằng động lực qua mọi thế hệ
Mất động lực không phải là vấn đề riêng của bất kỳ thế hệ nào, mà là hệ quả tất yếu của xã hội hiện đại đầy biến động. Dù xuất phát từ áp lực xã hội, công nghệ, hay khủng hoảng giá trị cá nhân, tất cả chúng ta đều có thể rơi vào trạng thái này. Tuy nhiên, điều quan trọng là mỗi người cần nhận ra rằng động lực không phải là một trạng thái cố định; nó cần được nuôi dưỡng và tái tạo không ngừng.
Thấu hiểu bản thân là chìa khóa để khơi lại động lực. Thay vì chạy theo định nghĩa thành công của người khác, hãy tìm kiếm ý nghĩa trong những điều bạn thực sự trân trọng. Công cụ kiểm tra tính cách như Big Five không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về mình mà còn chỉ ra những cách hiệu quả để vượt qua khó khăn và lấy lại niềm cảm hứng sống.
Cuối cùng, mọi thế hệ đều có thể học hỏi lẫn nhau để vượt qua thử thách. Sự kiên nhẫn của Gen X, sự năng động của Gen Z, hay những giá trị bền bỉ của Baby Boomers đều là những nguồn cảm hứng quý giá. Khi con người thấu hiểu bản thân và xây dựng sự kết nối sâu sắc hơn với người khác, chúng ta không chỉ khơi lại động lực cá nhân mà còn góp phần xây dựng một xã hội cân bằng và mạnh mẽ hơn.
Mr. Phan Bảo